Περί δικτατορίας της επιστήμης
20/ 08/2021 -από τον Βίκτορ Μπολμότ - Post DOC Researcher
Πολλοί πιστεύουν, ότι σε ένα περιβάλλον, όπου η θρησκεία παραπαίει και οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από καινούριους ηθικούς προσανατολισμούς, η επιστήμη θα μπορούσε να είναι η λύση. Μία τέτοια άποψη είναι μέρος ενός γενικότερου φιλοσοφικού κινήματος, που λέγεται scientism. Scientism μπορεί να οριστεί σαν η πίστη ότι η επιστήμη και μόνο μπορεί να μας δώσει απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις της ζωής.
Μία τέτοια άποψη αποτελεί το καταφύγιο για πολλούς άθεους και όχι μόνο. Το συγκεκριμένο καταφύγιο όμως στην πράξη δεν μπορεί να προσφέρει την ασφάλεια που προσδοκά κανείς. Επειδή η επιστήμη αποτελεί εργαλείο του ανθρώπου, έχει κληρονομήσει και τις ατέλειες του. Έτσι υπάρχουν παραδείγματα όπου τα επιστημονικά συμπεράσματα ήταν παντελώς λανθασμένα και σε ορισμένες περιπτώσεις οδήγησαν σε καταστροφικές συνέπειες.
Παραδείγματος χάριν, είναι γνωστό ότι οι επιστήμονες όπως ο Αριστοτέλης και Πτολεμαίος πίστευαν ότι η Γη βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος. Επίσης πολλοί επιστήμονες μέχρι τον 19ο αιώνα πίστευαν ότι η ανόργανη ύλη μπορεί να δημιουργήσει αυθόρμητα ζωή σε τακτά χρονικά διαστήματα ή ότι υπάρχει ουσία που λέγεται φλώγιστον η οποία ευθύνεται για την καύση ή το οτι η γη είναι κενή… κάτι που πήρε ανταπόκριση σε ένα από τα μυθιστορήματα του Jule Verne και η λίστα μπορεί να συνεχιστεί επί μακράν.
Τέτοια λάθη μπορούν εύκολα να εξηγηθούν με την ίδια ουσία της επιστήμης. Οι επιστήμονες βασίζονται πάνω σε κάποια γνωστά δεδομένα για να κατασκευάσουν επιστημονικές θεωρίες. Επειδή αυτές οι θεωρίες βασίζονται σε ένα μικρό μέρος της γνώσης από το σύνολο της υπαρκτής που έχουμε για την φύση, είναι λογικό οι επιστήμονες να έχουν ατέλειες στα συμπεράσματα τους. Καθώς προστίθεται καινούρια γνώση, η υπάρχουσα αποδεδειγμένη γνώση αναθεωρείται και συναρμολογείται σε καινούριες θεωρίες. Η επιστημονική έρευνα μπορεί να παρομοιαστεί με την συναρμολόγηση ενός παζλ, όπου δεν είναι γνωστό αν έχουμε όλα τα κομμάτια του παζλ, αν αυτά τα κομμάτια είναι σωστά και ποιό είναι το παζλ που συναρμολογούμε. Όπως έλεγε ο Κάρλ Πόπερ, ένας γνωστός φιλόσοφος της επιστήμης, μία θεωρία θα πρέπει να αποτύχει να αποδειχθεί ότι είναι λάθος, για να θεωρηθεί ότι είναι σωστή, κάτι που είναι δύσκολο σε πολλές περιπτώσεις.
Πολλές φορές τα επιστημονικά ευρήματα παρουσιάζονται με λανθασμένο τρόπο. Η περισσότερη πληροφορία, πρωτού την λάβουμε, είτε το θέλουμε είτε όχι είναι φιλτραρισμένη. Τα ΜΜΕ και οι πολιτικοί διαλέγουν συγκεκριμένα επιστημονικά ευρήματα που τους βολεύουν και τα παρουσιάζουν στο ευρύ κοινό για να δικαιολογήσουν τις αποφάσεις του. Τα ΜΜΕ διαλέγουν τους επιστήμονες που εξυπηρετούν τις απόψεις τους και τους παρουσιάζουν στα κανάλια. Ένας επιστήμονας που διαφωνεί, πιθανόν ποτέ να μην έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει την άποψη του στο ευρύ κοινό. Σε αυτό μπορεί να προστεθεί και το cancel culture, μία κουλτούρα που απαιτεί τον εξοστρακισμό όλων των διανοουμένων που διαφωνούν με την κυρίαρχη επιστημονική άποψη. Γι’αυτό υπάρχουν επιστήμονες που φοβούνται απλά να μιλήσουν για τις απόψεις τους. Έτσι η εικόνα που παίρνουμε από τα κανάλια για τα επιστημονικά ευρήματα είναι εξαιρετικά περιορισμένη και κάποιος πρέπει να ψάξει μόνος τους για να βρει την αλήθεια.
Κάποιες επιστημονικές θεωρίες είχαν όμως πολύ ποιo έντονες πολιτικές επιδράσεις και αρνητικές επιπτώσεις, ειδικά όταν άγγιξαν τον χώρο της ηθικής. Τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα, πολλοί πίστευαν, πατώντας πάνω στις θεωρίες Δαρβίνου, ότι οι μαύροι είναι κατώτεροι από τους λευκούς, κάτι ανάμεσα στους λευκούς και πιθήκους. Μάλιστα κάποιους μαύρους τους βάζανε σε κλουβιά και τους παρουσίαζαν σε ζωολογικούς κήπους. Όταν επιχειρηματολογώντας με βάση την Αγία Γραφή, ιερωμένοι από τις εκκλησίες ξεσηκωνόντουσαν ενάντια σε αυτό η απάντηση που πήραν από τους Νew York Times είναι αποτροπιαστική: "Δεν γίνεται κατανοητό γιατί το θέμα αυτό δημιουργεί τέτοια ένταση και πάθη και πως είναι παράλογο να υπάρχει γκρίνια για την υποτιθέμενη ταπείνωση και εξευτελισμό τον οποίο υφίσταται ο Μπένγκα." Επίσης σύμφωνα με την εφημερίδα, "οι πυγμαίοι βρίσκονται πολύ χαμηλά στην ανθρώπινη κλίμακα και η πρόταση πως ο Μπένγκα θα έπρεπε να βρίσκεται στο σχολείο αντί στο κλουβί αγνοεί την υψηλή πιθανότητα πως το σχολείο θα ήταν ένα μέρος από το οποίο ο Μπένγκα δεν θα είχε τη δυνατότητα να μάθει τίποτα απολύτως. Η ιδέα πως όλοι οι άνθρωποι είναι το ίδιο και πως οι διαφορές τους προκύπτουν από τις ευκαιρίες που έχουν ή μη στην απόκτηση εκπαίδευσης, είναι πλέον κατά πολύ ξεπερασμένη". Αυτό που έλεγαν οι New York Times ήταν πολύ «σωστό» και καθοδηγούμενα από την επιστήμη της εποχής. Αυτή η άποψη βασιζόμενη στην δήθεν επιστημονικότητα κάποιων θεωριών ενέπνευσε την ναζιστική ιδεολογία και τις αγριότητες του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Μόνο μετά τον Β' Παγκόσμιο οι θεωρίες σχετικές με ευγονισμό εγκαταλείφθηκαν από τους επιστήμονες.
Άλλο ένα παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί που αφορά την παρουσίαση των «επιστημονικών» ευρημάτων. Κάποιες σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες προωθούν την ιδέα ότι η σεξουαλικότητα και η γενικότερη συμπεριφορά του ανθρώπου είναι προγραμματισμένη από ένα γονίδιο ή σύνολο από γονιδίων. Έτσι οι άνθρωποι παρουσιάζονται σαν τα σκυλιά Πάβλοφ που αντιδρούν αυθόρμητα σε ερεθισμούς, χωρίς ελευθερία επιλογής. Κατά καιρούς τα ΜΜΕ ανακυκλώνουν κάποιες ειδήσεις ότι τάχα ανακαλύφθηκε γονίδιο που ευθύνεται για μία δεύτερη συμπεριφορά. Δεν είναι τίποτα όμως άλλο παρά παραπληροφόρηση. Μεγάλες μελέτες έχουν αποδείξει μικρή συσχέτιση μεταξύ του γονιδιώματος και σεξουαλικής συμπεριφοράς. Ναι μεν τα γονίδια μας, μας επηρεάζουν στο να φαινόμαστε ποιό αρσενικοί ή θηλυκοί, κτλ. δεν προδιαγράφουν όμως είτε την μία είτε την άλλη στάση της ζωής, εκτός των εξαιρετικά σπάνιων περιπτώσεων που περιλαμβάνουν σοβαρές γονιδιακές διαταραχές πχ. άτομα intersex (διεφυλικά). Τα ΜΜΕ προφανώς όμως θα επιλέξουν να διαφωτίσουν το κοινό μόνο με τα συμπεράσματα που εξυπηρετούν την πολιτική σκοπιμότητα τους.
Καταλήγοντας, δεν θέλω να πω ότι είμαι κατά της επιστήμης. Η επιστήμη είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, μας έχει στείλει από την Γη στο φεγγάρι. Δεν παύει όμως να έχει τις ατέλειες της. Η χρήση των επιστημονικών ευρημάτων χωρίς μέτρο μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες, ειδικά όταν αγγίζει το κομμάτι της ηθικής. Η επιστήμη δεν μπορεί να μας δώσει απάντηση στο τι είναι ηθικά σωστό ή λάθος. Εκεί χρειάζονται άλλα κριτήρια και μέτρα.
Μόνο ο Λόγος του Θεού, που περιέχει την Θεία Αποκάλυψη για την φύση του ανθρώπου, μπορεί να διαφωτίσει τον άνθρωπο σχετικά με το τι είναι σωστό και λάθος. Όπως έλεγε και ο Ψαλμωδός: «Ο Λόγος σου είναι λυχνάρι στα πόδια μου, και στο δρόμο μου είναι φως.» Ψαλμός 119:115.
20/ 08/2021 -από τον Βίκτορ Μπολμότ - Post DOC Researcher
Πολλοί πιστεύουν, ότι σε ένα περιβάλλον, όπου η θρησκεία παραπαίει και οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από καινούριους ηθικούς προσανατολισμούς, η επιστήμη θα μπορούσε να είναι η λύση. Μία τέτοια άποψη είναι μέρος ενός γενικότερου φιλοσοφικού κινήματος, που λέγεται scientism. Scientism μπορεί να οριστεί σαν η πίστη ότι η επιστήμη και μόνο μπορεί να μας δώσει απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις της ζωής.
Μία τέτοια άποψη αποτελεί το καταφύγιο για πολλούς άθεους και όχι μόνο. Το συγκεκριμένο καταφύγιο όμως στην πράξη δεν μπορεί να προσφέρει την ασφάλεια που προσδοκά κανείς. Επειδή η επιστήμη αποτελεί εργαλείο του ανθρώπου, έχει κληρονομήσει και τις ατέλειες του. Έτσι υπάρχουν παραδείγματα όπου τα επιστημονικά συμπεράσματα ήταν παντελώς λανθασμένα και σε ορισμένες περιπτώσεις οδήγησαν σε καταστροφικές συνέπειες.
Παραδείγματος χάριν, είναι γνωστό ότι οι επιστήμονες όπως ο Αριστοτέλης και Πτολεμαίος πίστευαν ότι η Γη βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος. Επίσης πολλοί επιστήμονες μέχρι τον 19ο αιώνα πίστευαν ότι η ανόργανη ύλη μπορεί να δημιουργήσει αυθόρμητα ζωή σε τακτά χρονικά διαστήματα ή ότι υπάρχει ουσία που λέγεται φλώγιστον η οποία ευθύνεται για την καύση ή το οτι η γη είναι κενή… κάτι που πήρε ανταπόκριση σε ένα από τα μυθιστορήματα του Jule Verne και η λίστα μπορεί να συνεχιστεί επί μακράν.
Τέτοια λάθη μπορούν εύκολα να εξηγηθούν με την ίδια ουσία της επιστήμης. Οι επιστήμονες βασίζονται πάνω σε κάποια γνωστά δεδομένα για να κατασκευάσουν επιστημονικές θεωρίες. Επειδή αυτές οι θεωρίες βασίζονται σε ένα μικρό μέρος της γνώσης από το σύνολο της υπαρκτής που έχουμε για την φύση, είναι λογικό οι επιστήμονες να έχουν ατέλειες στα συμπεράσματα τους. Καθώς προστίθεται καινούρια γνώση, η υπάρχουσα αποδεδειγμένη γνώση αναθεωρείται και συναρμολογείται σε καινούριες θεωρίες. Η επιστημονική έρευνα μπορεί να παρομοιαστεί με την συναρμολόγηση ενός παζλ, όπου δεν είναι γνωστό αν έχουμε όλα τα κομμάτια του παζλ, αν αυτά τα κομμάτια είναι σωστά και ποιό είναι το παζλ που συναρμολογούμε. Όπως έλεγε ο Κάρλ Πόπερ, ένας γνωστός φιλόσοφος της επιστήμης, μία θεωρία θα πρέπει να αποτύχει να αποδειχθεί ότι είναι λάθος, για να θεωρηθεί ότι είναι σωστή, κάτι που είναι δύσκολο σε πολλές περιπτώσεις.
Πολλές φορές τα επιστημονικά ευρήματα παρουσιάζονται με λανθασμένο τρόπο. Η περισσότερη πληροφορία, πρωτού την λάβουμε, είτε το θέλουμε είτε όχι είναι φιλτραρισμένη. Τα ΜΜΕ και οι πολιτικοί διαλέγουν συγκεκριμένα επιστημονικά ευρήματα που τους βολεύουν και τα παρουσιάζουν στο ευρύ κοινό για να δικαιολογήσουν τις αποφάσεις του. Τα ΜΜΕ διαλέγουν τους επιστήμονες που εξυπηρετούν τις απόψεις τους και τους παρουσιάζουν στα κανάλια. Ένας επιστήμονας που διαφωνεί, πιθανόν ποτέ να μην έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει την άποψη του στο ευρύ κοινό. Σε αυτό μπορεί να προστεθεί και το cancel culture, μία κουλτούρα που απαιτεί τον εξοστρακισμό όλων των διανοουμένων που διαφωνούν με την κυρίαρχη επιστημονική άποψη. Γι’αυτό υπάρχουν επιστήμονες που φοβούνται απλά να μιλήσουν για τις απόψεις τους. Έτσι η εικόνα που παίρνουμε από τα κανάλια για τα επιστημονικά ευρήματα είναι εξαιρετικά περιορισμένη και κάποιος πρέπει να ψάξει μόνος τους για να βρει την αλήθεια.
Κάποιες επιστημονικές θεωρίες είχαν όμως πολύ ποιo έντονες πολιτικές επιδράσεις και αρνητικές επιπτώσεις, ειδικά όταν άγγιξαν τον χώρο της ηθικής. Τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα, πολλοί πίστευαν, πατώντας πάνω στις θεωρίες Δαρβίνου, ότι οι μαύροι είναι κατώτεροι από τους λευκούς, κάτι ανάμεσα στους λευκούς και πιθήκους. Μάλιστα κάποιους μαύρους τους βάζανε σε κλουβιά και τους παρουσίαζαν σε ζωολογικούς κήπους. Όταν επιχειρηματολογώντας με βάση την Αγία Γραφή, ιερωμένοι από τις εκκλησίες ξεσηκωνόντουσαν ενάντια σε αυτό η απάντηση που πήραν από τους Νew York Times είναι αποτροπιαστική: "Δεν γίνεται κατανοητό γιατί το θέμα αυτό δημιουργεί τέτοια ένταση και πάθη και πως είναι παράλογο να υπάρχει γκρίνια για την υποτιθέμενη ταπείνωση και εξευτελισμό τον οποίο υφίσταται ο Μπένγκα." Επίσης σύμφωνα με την εφημερίδα, "οι πυγμαίοι βρίσκονται πολύ χαμηλά στην ανθρώπινη κλίμακα και η πρόταση πως ο Μπένγκα θα έπρεπε να βρίσκεται στο σχολείο αντί στο κλουβί αγνοεί την υψηλή πιθανότητα πως το σχολείο θα ήταν ένα μέρος από το οποίο ο Μπένγκα δεν θα είχε τη δυνατότητα να μάθει τίποτα απολύτως. Η ιδέα πως όλοι οι άνθρωποι είναι το ίδιο και πως οι διαφορές τους προκύπτουν από τις ευκαιρίες που έχουν ή μη στην απόκτηση εκπαίδευσης, είναι πλέον κατά πολύ ξεπερασμένη". Αυτό που έλεγαν οι New York Times ήταν πολύ «σωστό» και καθοδηγούμενα από την επιστήμη της εποχής. Αυτή η άποψη βασιζόμενη στην δήθεν επιστημονικότητα κάποιων θεωριών ενέπνευσε την ναζιστική ιδεολογία και τις αγριότητες του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Μόνο μετά τον Β' Παγκόσμιο οι θεωρίες σχετικές με ευγονισμό εγκαταλείφθηκαν από τους επιστήμονες.
Άλλο ένα παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί που αφορά την παρουσίαση των «επιστημονικών» ευρημάτων. Κάποιες σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες προωθούν την ιδέα ότι η σεξουαλικότητα και η γενικότερη συμπεριφορά του ανθρώπου είναι προγραμματισμένη από ένα γονίδιο ή σύνολο από γονιδίων. Έτσι οι άνθρωποι παρουσιάζονται σαν τα σκυλιά Πάβλοφ που αντιδρούν αυθόρμητα σε ερεθισμούς, χωρίς ελευθερία επιλογής. Κατά καιρούς τα ΜΜΕ ανακυκλώνουν κάποιες ειδήσεις ότι τάχα ανακαλύφθηκε γονίδιο που ευθύνεται για μία δεύτερη συμπεριφορά. Δεν είναι τίποτα όμως άλλο παρά παραπληροφόρηση. Μεγάλες μελέτες έχουν αποδείξει μικρή συσχέτιση μεταξύ του γονιδιώματος και σεξουαλικής συμπεριφοράς. Ναι μεν τα γονίδια μας, μας επηρεάζουν στο να φαινόμαστε ποιό αρσενικοί ή θηλυκοί, κτλ. δεν προδιαγράφουν όμως είτε την μία είτε την άλλη στάση της ζωής, εκτός των εξαιρετικά σπάνιων περιπτώσεων που περιλαμβάνουν σοβαρές γονιδιακές διαταραχές πχ. άτομα intersex (διεφυλικά). Τα ΜΜΕ προφανώς όμως θα επιλέξουν να διαφωτίσουν το κοινό μόνο με τα συμπεράσματα που εξυπηρετούν την πολιτική σκοπιμότητα τους.
Καταλήγοντας, δεν θέλω να πω ότι είμαι κατά της επιστήμης. Η επιστήμη είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, μας έχει στείλει από την Γη στο φεγγάρι. Δεν παύει όμως να έχει τις ατέλειες της. Η χρήση των επιστημονικών ευρημάτων χωρίς μέτρο μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες, ειδικά όταν αγγίζει το κομμάτι της ηθικής. Η επιστήμη δεν μπορεί να μας δώσει απάντηση στο τι είναι ηθικά σωστό ή λάθος. Εκεί χρειάζονται άλλα κριτήρια και μέτρα.
Μόνο ο Λόγος του Θεού, που περιέχει την Θεία Αποκάλυψη για την φύση του ανθρώπου, μπορεί να διαφωτίσει τον άνθρωπο σχετικά με το τι είναι σωστό και λάθος. Όπως έλεγε και ο Ψαλμωδός: «Ο Λόγος σου είναι λυχνάρι στα πόδια μου, και στο δρόμο μου είναι φως.» Ψαλμός 119:115.
Κατεβάστε το άρθρο ως αρχείο κάνοντας κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο
| δικτατορία_της_επιστήμης.pdf |
